English

ინფორმაციის თავისუფლება

ინფორმაციის მიღებისა და გავრცელების უფლება მოქალაქის კონსტიტუციით მინიჭებულ უფლებას წარმოადგენს. თუმცა, აღსანიშნავია მთელი რიგი გარემოებები, რომელთა მიხედვითაც ინფორმაციის მიღების უფლება შეიძლება შეიზღუდოს. იმას, თუ სად გადის ზღვარი ერთსა და მეორეს შორის არეგულირებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი. პირს, რომელსაც აქვს ინტერესი გაეცნოს საჯარო დაწესებულების მუშაობას და საჯარო დაწესებულებასთან დაკავშირებულ საქმიანობებს, უფლება აქვს გამოითხოვოს ინფორმაცია. ინფორმაცია საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მიხედვით იყოფა თავისი შინაარსის მიხედვით. არსებობს ღია და დახურული საჯარო ინფორმაცია. დახურულ ინფორმაციას მიეკუთვნება: სახელმწიფო საიდუმლოება პერსონალური ინფორმაცია კომერციული საიდუმლოება პროფესიული საიდუმლოება აღმასრულებელი პროვილეგიით დაცული მონაცემები ღია საჯარო ინფორმაცია ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ყველასთვის. რაც გულისხმობს იმას, რომ ყველას აქვს უფლება მოითხოვოს საჯარო ინფორმაცია მისი ფიზიკური ფორმის და შენახვის მდგომარეობის მიუხედავად. ასევე გასათვალისწინებელია ის ფაქიც, რომ ინფორმაციის ხელმისაწვდომობაში მოიაზრება რაიმე საზღაურის დაწესების დაუშვებლობაც. საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნისას საჭიროა დაიწეროს განცხადება თუ რასთან დაკავშირებით სურს განმცხადებელს ინფორმაციის გამოთხოვა. განცხადებაში არ არის აუცილებელი მიეთითოს მოტივი ან მიზანი.    დაწესებულება ვალდებულია გასცეს საჯარო ინფორმაცია არა უგვიანეს 10 დღისა. იმ შემთხვევაში, თუ ინფორმაციის გაცემისათვის და დამუშავებისათვის არასაკმარისი იქნება 10 დღიანი ვადა, ამის შესახებ უნდა ეცნობოს განმცხადებელს. ინფორმაციის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ განმცხადებელს უნდა ეცნობოს დაუყოვნებლივ.  აღნიშნული საკითხები პრაკტიკაში ხშირად ხარვეზებს ქმნის, ვინაიდან ირღვევა ვადები და განცხადებაზე პასუხად დაინტერესებული პირი უსაფუძვლო უარს ღებულობს. ასეთ შემთხვევებში ადვოკატის ჩარევა საჭიროა, რათა დაიწყოს ადმინისტრაციული წარმოება. ხშირად დავა სასამართლომდეც მიდის.

საანდერძო დანაკისრი (ლეგატი)

ანდერძი ფიზიკური პირის აბსოლუტური უფლებაა. მოანდერძე შეიძლება იყოს სრულწლოვანი, ქმედუნარიანი პირი, რომელსაც ანდერძის შედგენის მომენტში შეუძლია გონივრულად განსაჯოს საკუთარი მოქმედება და ნათლად გამოხატოს თავისი ნება. ხშირია შემთხვევები, როდესაც პირები ადგენენ ანდერძს,რათა დაგროვილი ქონება თავისთვის სასურველ პირს დაუტოვონ. ანდერძი, ხშირ შემთხვევაში, არა ერთი, არამედ რამდენიმე პირის სასარგებლოდ დგება. არის შემთხვევები, როდესაც მოანდერძეს აქვს სურვილი მემკვიდრეს რაიმე ვალდებულების შესრულება დააკისროს. საანდერძო დანაკისრი, ხშირ შემთხვევაში, განიხილება ანდერძთან ერთად. ანდერძის მიღებისათვის საჭიროა აგრეთვე პირის ნება, მიიღოს ანდერძი და ქონებასთან ერთად იგი ღებულობს ვალდებულებას, რომელიც უნდა შეასრულოს. საანდერძო დანაკისრის საგანი შეიძლება იყოს მიმღებისათვის სამკვიდროში შემავალი ქონების გადაცემა სხვა პირის საკუთრებაში ან სარგებლობაში. შესაძლოა, განსაზღვრული იყოს რაიმე სამუშაოს შესრულება ან რაიმე სახის მომსახურების გაწევა. საანდერძო დანაკისრის ფარგლები არ უნდა აღემატებოდეს მოანდერძის მიერ დატოვებულ ქონებას. ასევე, დანაკისრის ზღვარის დადგენისას უნდა მოხდეს ვალის გათვალისწინებაც. დატოვებულ ქონებას უნდა გამოაკლდეს ვალის რაოდენობა და დარჩენილ ქონებით უნდა შემოიფარგლოს საანდერძო დანაკისრი. საანდერძო დანაკისრის მიმღებ მხარესთან შესაძლოა დავა წამოიწყოს კანონისმიერმა მემკვიდრემ ან იმ პირმა, ვის სასარგებლოდაც უნდა შესრულებულიყო საანდერძო დანაკისრი. ვინაიდან, არის შემთხვევები, როდესაც ანდერძით მემკვიდრე ქონებას ღებულობს, მის მიერ დაკისრებულ ვალდებულებას კი არ ასრულებს.

პირობითი გარიგებანი

გარიგება არის ცალმხრივი, ორმხრივი ან მრავალმხრივი ნების გამოვლენა, რომელიც მიმართულია სამოქალაქო ურთიერთობებისწარმოშობის, შეცვლის ან შეწყვეტისაკენ. გარიგების დადებისას პირველ რიგში გასათვალისწინებელია გარიგების დადების მიზანი. სამოქალაქო კანონმდებლობაში არ არსებობს შეზღუდვა მხარეებმა შესაძლოა ნებისმიერი მიზნით დადონ ხელშეკრულება. ასევე შესაძლებელია ხელშეკრულების დადება რაიმე პირობით, რომელსაც პირობით ან პირობადებულ გარიგებას უწოდებენ.    პირობითად ითვლება გარიგება, როდესაც იგი დამოკიდებულია სამომავლო და უცნობ მოვლენაზე იმით, რომ გარიგების შესრულების გადადება ხდება მის დადგომამდე. საქართველოს სამოქალაქო კანონმდებლობით გათვალისწინებულია შემთხვევის მნიშვნელობაც რომელთან დაკავშირებითაც იდება გარიგება. აღნიშნული შემთხვევა არ უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო ან/და ამორალური რაც მოიცავს იმას, რომ არ უნდა იყოს კანონსაწინააღმდეგო. ასევე პირობა რომლის დადგომაც არის ამორალურიგარიგების ბათილობის აბსოლიტური საფუძველია. საქართველოს სასამართლო პრაქტიკის მიხედვით ამორალურად შეიძლება ჩაითვალოს კანონისმიერი მემკვიდრეების შეთანხმება მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდეგ ქონების გაყოფის თაობაზე. გასათვალისწინებელია ასევე ის შემთხვევაც, რომ თუ პირობა რომელთან დაკავშირებითაც დაიდო ხელშეკრულება არ დადგა გარიგება ძალადაკარგულად ითვლება ამ ვადის გასვლის შემდგომ. პირობა შიძლება იყოს როგორც პოზიტიური ასევე ნეგატიური. პოზიტიური პირობა გულისხმობს გარემოებას რომლისდადგომასაც ელოდებიან მხარეები რათა ხელშეკრულება შესრულდეს. ნეგატიური პირობისას კი იდება ხელშეკრულება იმ პირობით, რომ რაიმე მოვლენა არ დადგება განსაზღვრულ დროში. იმ შემთხვევაში თუ ეს ვადა გავა მოვლენის დადგომის გარეშე პირობა შესრულებულად ითვლება.პირობა ასევე შესრულებულად ჩაითვლება თუ აშკარა ხდება რომ მოვლენის დადგომა შეუძლებელია. პირობითი გარიგების დადებისას ასევე აღსანიშნავია ის საკითხიც, რომ პირებს არ აქვთ უფლება, მოვლენის დადგომა-არდადგომაზე მოახდინონ პირდაპირი ან ირიბი ზეგავლენა. ასეთი არსებობის შემთხვევაში კი მეორე მხარესაქვს უფლება იდაოს ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით. ასევე მოვლენა რომელიც დააბრკოლა ან ხელი შეუწყო მხარემ არაკეთილსინდისერად მეორე მხარის სასარგებლოდ წყდება.