საანდერძო დანაკისრი (ლეგატი)
ანდერძი ფიზიკური პირის აბსოლუტური უფლებაა. მოანდერძე შეიძლება იყოს სრულწლოვანი, ქმედუნარიანი პირი, რომელსაც ანდერძის შედგენის მომენტში შეუძლია გონივრულად განსაჯოს საკუთარი მოქმედება და ნათლად გამოხატოს თავისი ნება. ხშირია შემთხვევები, როდესაც პირები ადგენენ ანდერძს,რათა დაგროვილი ქონება თავისთვის სასურველ პირს დაუტოვონ. ანდერძი, ხშირ შემთხვევაში, არა ერთი, არამედ რამდენიმე პირის სასარგებლოდ დგება. არის შემთხვევები, როდესაც მოანდერძეს აქვს სურვილი მემკვიდრეს რაიმე ვალდებულების შესრულება დააკისროს. საანდერძო დანაკისრი, ხშირ შემთხვევაში, განიხილება ანდერძთან ერთად. ანდერძის მიღებისათვის საჭიროა აგრეთვე პირის ნება, მიიღოს ანდერძი და ქონებასთან ერთად იგი ღებულობს ვალდებულებას, რომელიც უნდა შეასრულოს. საანდერძო დანაკისრის საგანი შეიძლება იყოს მიმღებისათვის სამკვიდროში შემავალი ქონების გადაცემა სხვა პირის საკუთრებაში ან სარგებლობაში. შესაძლოა, განსაზღვრული იყოს რაიმე სამუშაოს შესრულება ან რაიმე სახის მომსახურების გაწევა. საანდერძო დანაკისრის ფარგლები არ უნდა აღემატებოდეს მოანდერძის მიერ დატოვებულ ქონებას. ასევე, დანაკისრის ზღვარის დადგენისას უნდა მოხდეს ვალის გათვალისწინებაც. დატოვებულ ქონებას უნდა გამოაკლდეს ვალის რაოდენობა და დარჩენილ ქონებით უნდა შემოიფარგლოს საანდერძო დანაკისრი. საანდერძო დანაკისრის მიმღებ მხარესთან შესაძლოა დავა წამოიწყოს კანონისმიერმა მემკვიდრემ ან იმ პირმა, ვის სასარგებლოდაც უნდა შესრულებულიყო საანდერძო დანაკისრი. ვინაიდან, არის შემთხვევები, როდესაც ანდერძით მემკვიდრე ქონებას ღებულობს, მის მიერ დაკისრებულ ვალდებულებას კი არ ასრულებს.
პირობითი გარიგებანი
გარიგება არის ცალმხრივი, ორმხრივი ან მრავალმხრივი ნების გამოვლენა, რომელიც მიმართულია სამოქალაქო ურთიერთობებისწარმოშობის, შეცვლის ან შეწყვეტისაკენ. გარიგების დადებისას პირველ რიგში გასათვალისწინებელია გარიგების დადების მიზანი. სამოქალაქო კანონმდებლობაში არ არსებობს შეზღუდვა მხარეებმა შესაძლოა ნებისმიერი მიზნით დადონ ხელშეკრულება. ასევე შესაძლებელია ხელშეკრულების დადება რაიმე პირობით, რომელსაც პირობით ან პირობადებულ გარიგებას უწოდებენ. პირობითად ითვლება გარიგება, როდესაც იგი დამოკიდებულია სამომავლო და უცნობ მოვლენაზე იმით, რომ გარიგების შესრულების გადადება ხდება მის დადგომამდე. საქართველოს სამოქალაქო კანონმდებლობით გათვალისწინებულია შემთხვევის მნიშვნელობაც რომელთან დაკავშირებითაც იდება გარიგება. აღნიშნული შემთხვევა არ უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო ან/და ამორალური რაც მოიცავს იმას, რომ არ უნდა იყოს კანონსაწინააღმდეგო. ასევე პირობა რომლის დადგომაც არის ამორალურიგარიგების ბათილობის აბსოლიტური საფუძველია. საქართველოს სასამართლო პრაქტიკის მიხედვით ამორალურად შეიძლება ჩაითვალოს კანონისმიერი მემკვიდრეების შეთანხმება მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდეგ ქონების გაყოფის თაობაზე. გასათვალისწინებელია ასევე ის შემთხვევაც, რომ თუ პირობა რომელთან დაკავშირებითაც დაიდო ხელშეკრულება არ დადგა გარიგება ძალადაკარგულად ითვლება ამ ვადის გასვლის შემდგომ. პირობა შიძლება იყოს როგორც პოზიტიური ასევე ნეგატიური. პოზიტიური პირობა გულისხმობს გარემოებას რომლისდადგომასაც ელოდებიან მხარეები რათა ხელშეკრულება შესრულდეს. ნეგატიური პირობისას კი იდება ხელშეკრულება იმ პირობით, რომ რაიმე მოვლენა არ დადგება განსაზღვრულ დროში. იმ შემთხვევაში თუ ეს ვადა გავა მოვლენის დადგომის გარეშე პირობა შესრულებულად ითვლება.პირობა ასევე შესრულებულად ჩაითვლება თუ აშკარა ხდება რომ მოვლენის დადგომა შეუძლებელია. პირობითი გარიგების დადებისას ასევე აღსანიშნავია ის საკითხიც, რომ პირებს არ აქვთ უფლება, მოვლენის დადგომა-არდადგომაზე მოახდინონ პირდაპირი ან ირიბი ზეგავლენა. ასეთი არსებობის შემთხვევაში კი მეორე მხარესაქვს უფლება იდაოს ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით. ასევე მოვლენა რომელიც დააბრკოლა ან ხელი შეუწყო მხარემ არაკეთილსინდისერად მეორე მხარის სასარგებლოდ წყდება.
ბრალდებულის დაცვის უფლება
ბრალდებული წარმოადგენს სისხლის სამართლის პროცესის აქტიურ და ცენტრალურ ფიგურას. ის იძულებულია აიტანოს მის მიმართ განხორციელებული საპროცესო/საგამოძიებო მოქმედებები. მაგ: ჩხრეკა, პატიმრობა და ა.შ. ამიტომაც სამართლიანია, რომ ის სარგებლობს მთელი რიგი უფლებებითაც, რომელთა შორის, უპირველესი და უმნიშვნელოვანესია დაცვის უფლება. დაცვის უფლება გარანტირებულია არა მარტო სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, არამედ კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით. ის მოიცავს უფლებას, რომ პირმა დაიცვას საკუთარი თავი პირადად ან დამცველი ადვოკატის მეშვეობით. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის თანახმად, ბრალდებულს უფლება აქვს, უარი თქვას ადვოკატის მომსახურებაზე და დამოუკიდებლად დაიცვას თავი. რაც ნიშნავს, რომ სწორედ ბრალდებულის სურვილსა და უნარზეა დამოკიდებული, ეყოლება თუ არა დამცველი, ესაა მისი უფლება და არა ვალდებულება, გარდა იმ შემთხვევისა როდესაც სახეზეა სავალდებულო დაცვა. სავალდებულო დაცვის შემთხვევები მოცემულია სსსკ-ს 45 მუხლში. მაგალითად, სავალდებულოა ბრალდებულს ჰყავდეს ადვოკატი თუ ის არასრულწლოვანია, არ იცის პროცესის ენა, აქვს ფიზიკური ან ფსიქიკური ნაკლი, რაც ხელს უშლის მის მიერ საკუთარი დაცვის განხორციელებას... როგორც ვხედავთ, სავალდებულო დაცვაც ბრალდებულის ჯეროვნად და ეფექტურად დაცვას ემსახურება. დაცვის პირადად განხორციელებისას, აუცილებელია ბრალდებულს მიეცეს საკმარისი დრო და საშუალება დაცვის უფლების სრულფასოვნად განხორციელებისათვის. თუმცა თუ გავითვალისწინებთ ადვოკატის როლს პროცესში, მის გამოცდილებასა და განათლებას, მისი მონაწილეობით ბრალდებულის დაცვის უფლება უფრო ეფექტურად იქნება რეალიზებული. ბრალდებულს უფლება აქვს ადვოკატის არჩევის და ყოლის, მისი ნებისმიერ დროს შეცვლის, ასევე აქვს უფლება დაენიშნოს ადვოკატი სახელმწიფოს ხარჯზე თუ იგი უქონელია. აკრძალულია ბრალდებულის და მისი ადვოკატის ურთიერთობაზე ისეთი შეზღუდვების დაწესება, რომლებიც ხელს შეუშლის დაცვის სათანადოდ განხორციელებას. დამცველის მოწვევის უფლება წარმოიშობა პირის დაკავების (ან ბრალდებულად ცნობის) მომენტიდან. ასევე ნებისმიერი საგამოზიებო მოქმედების ჩატარებისას ბრალდებულს უფლება აქვს მოითხოვოს ადვოკატის დასწრება. დაცვის უფლების სრულფასოვნად რეალიზაციას ემსახურება აგრეთვე დაცვა სახელმწიფოს ხარჯზე. სსსკ-ს 46-ე მუხლი განსაზღვრავს სახელმწიფოს ხარჯზე დაცვის შემთხვევებს თუ: ა)გადახდისუუნარო ბრალდებული მოითხოვს ადვოკატის დანიშვნას; ბ)არსებობს სავალდებულო დაცვის შემთხვევა და საქმეში არ მონაწილეობს ბრალდებულის მიერ აყვანილი ადვოკატი, ანუ არ გვაქვს დაცვა შეთანხმებით. სახელმწიფო გაიღებს არა მხოლოდ ადვოკატის, არამედ აგრეთვე ბრალდებულის მიერ საკუთარი დაცვის განხორციელებასთან პირდაპირ დაკავშირებულ სხვა ხარჯებსაც. დაცვის უფლება გარანტირებული უნდა იქნეს არა მარტო პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის არსებითად განხილვისას, არამედ მთელი სამართალწარმოების განმავლობაში, როგორც გამოძიებისა და წინასასამართლო ეტაპზე, ასევე გასაჩივრებისას ზემდგომ ინსტანციებში. ნებისმიერ შემთხვევაში დაცვა უნდა იყოს ეფექტიანი, ხელშეუხებელი, ხელმისაწვდომი, ბრალდებულის ინტერესებსა და ნებაზე მორგებული.