უღირსი მემკვიდრე

2019-11-13 ავტორი: მარიამ ოღრაპიშვილი

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი არეგულირებს უღირსი მემკვიდრის სამართლებრივ მდგომარეობას და მემკვიდრეობის უფლებას. კოდექსის 1310-ე მუხლის მიხედვით, არც კანონით და არც ანდერძით მემკვიდრე არ შეიძლება იყოს პირი, რომელიც განზრახ ხელს უშლიდა მამკვიდრებელს მისი უკანასკნელი ნების განხორციელებაში და ამით ხელს უწყობდა თავისი ან მისი ახლობელი პირების მოწვევას მემკვიდრეებად ან სამკვიდროში მათი წილის გაზრდას, ანდა ჩაიდინა განზრახი დანაშაული ან სხვა ამორალური საქციელი მოანდერძის მიერ ანდერძში გამოთქმული უკანასკნელი ნება-სურვილის საწინააღმდეგოდ, თუ ეს გარემოებები დადასტურებულ იქნა სასამართლოს მიერ (უღირსი მემკვიდრე).

უღირსი მემკვიდრე ცხოვრებისეულ რეალობაში მამკვიდრებლის ნების საწინააღმდეგოდ ცდილობს ანდერძზე ან სამკვიდროზე მის სასიკეთოდ ზემოქმედებას. მაგალითად, მემკვიდრე მამკვიდრებელს მუქარის სანაცვლოდ აიძულებს ანდერძში მისი სამკვიდროს წილი გაზარდოს. მემკვიდრის უღირსად ცნობისთვის სამკვიდროთი დაინტერესებულმა ყველა პირმა, რომლის ქონებასაც გარკვეული ზიანი მიადგება/ან მიადგა უღირსი მემკვიდრის განზრახი ქცვით, უნდა მოითხოვოს სასამართლოს ძალით პირის უღირს მემკვიდრედ აღიარება. კოდექსის 1312-ე მუხლის მიხედვით, გარემოება რომელიც უღირსი მემკვიდრისათვის მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევის საფუძველს წარმოადგენს დადგენილ უნდა იქნეს სასამართლოს მიერ იმ პირის სარჩელით, რომლისთვისაც მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა უღირსი მემკვიდრისათვის განსაზღვრულ ქონებრივ შედეგებს იწვევს.

სასამართლოს ძალით პირის უღირს მემკვიდრედ ცნობის შედეგად, იგი კარგავს სამკვიდროს მიღების უფლებას, შესაბამისად, უღირს მემკიდრედ ცნობა პირისათვის მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვას იწვევს. მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვის შედეგად, მისი სამკვიდრო წილი გადანაწილდება სხვა თანამემკვიდრეებზე კანონით დადგენილი წესით. პრაქტიკისთვის ხშირია შემთხვევები, როდესაც პირის უღირს მემკვიდრეც ცნობა ხდება სამკვიდროს მიღების შემდეგ. ამ შემთხვევაში,იგი ვალდებულია დააბრუნოს ყველაფერი, რაც მემკვიდრეობის შედეგად მიიღო.

სამოქალაქო კოდექსი ასევე ითვალისწინებს უღირსი მემკვიდრის პატიებას. კოდექსის 1313-ე მუხლის მიხედვით, პირი, რომელიც მხილებულია იმ მოქმედებათა ჩადენაში, რომლებიც მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვას იწვევს, ამის მიუხედავად დაიშვება მემკვიდრედ, თუ მამკვიდრებელი აპატიებს მას და თავის ამ გადაწყვეტილებას აშკარა ფორმით გამოხატავს ანდერძში. იმ შემთხვევაში, თუ მამკვიდრებლის მიერ საკუთარი თავისუფალი ნების საფუძველზე მოხდება უღირსი მემკვიდრის პატიება, მან აღნიშნულზე სათანადო განცხადება უნდა გააკეთოს ანდერძში, რის შედეგადაც მამკვიდრებელი კანონის ძალით იბოჭება და სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით ეკრძალება პატიების უკან წაღება.